برای تضمین سلامت کسانی که از استخرها استفاده میکنند، پیدا کردن یک گندزدای مناسب حیاتی است. آب استخرهای شنا، عموما برای مدت زیادی نگه‌داشته میشود و به دلیل استفاده مداوم، اگر به درستی گندزایی نشوند ممکن است توسط افرادی که وارد استخر میشوند به میکروارگانیزمهای خطرآفرینی همچون باکتری، ویروس و جلبک آلوده شده و بدلیل گرم بودن محیط استخر روند رشد و گسترش آلودگی را به مراتب بالا برده و تبدیل به یک تهدید جدی برای سلامت شناگران میشود.
اما برای جلوگیری از این فاجعه امروزه روش‌های گندزدایی مختلفی برای از بین بردن این میکروارگانیزمها ارائه شده تا صاحبان استخرها بتوانند باتوجه به استخر و بودجه‌شان، بهترین گزینه را برای حفظ بهداشت و سلامت افراد انتخاب کنند.
انواع گندزای آب استخر
استفاده از کلرزن برای تصفیه آب استخر
پایه‌ترین روش برای تصفیه آب استخر، استفاده از یون کلر به عنوان گندزدا است. کلرین به عنوان یک ماده شیمیایی باعث میشود بخش زیادی از میکروارگانیزهای موجود در آب کشته شده و سپس بقایای آنها توسط فیلتر استخر از آب جدا شوند.
این روش مبتدی‌ترین روش برای گندزدایی آب استخر است اما با وجود ارزان‌تر بودنش نسب به دیگر روش‌ها از دقت کمتری برخوردار بوده و شدت گندزداییش از همه پایین‌تر است که با در نظر گرفتن ضرراتش برای کسانی که به سلامت افراد اهمیت میدهند آخرین گزینه در نظر گرفته میشود.
معایب استفاده از کلر برای گندزدایی آب استخر
بقایای طبیعی همچون برگ درختان، گرد و خاک، گل و لای و… به همراه بقایای انسانی همچون روغن، عرق، مواد آرایشی، مو و پوست‌های مرده و…، همواره درحال وارد شدن به آب استخرند؛ حال زمانی که این بقایا به آب استخر حاوی یون کلر وارد شوند، با کلر واکنش داده و “کلرامین” تولید میکنند که از این ماده شیمیایی عموما برای تصفیه آب استفاده میکنند و با تشکیل آن در آب استخر، یک گندزدای ثانویه با ماندگاری بیشتر ساخته میشود.
حال برخلاف تفکر بسیاری از افراد، علت بوی آب استخر، سوزش چشم و پوست و بعضا تنگی نفس، کلر نبوده و بلکه این ترکیب ثانویه “کلرامین” است. جدای از این کلرامین روی تجهیزات و وسایل استخر هم اثر منفی میگذارد.
به همین دلایل هم استفاده از کلر بعنوان گندزادی آب استخر روز به روز بیشتر مورد بحث قرار میگیرد و صاحبان استخرهای خانگی همواره درحال یافتن بهترین جایگزین برای کلر و یا راهی برای کم کردن میزان مصرف آن هستند و برای استخرهای تفریحی و عمومی نیز، یک سری قوانین جهت محدود کردن میزان حمل و نقل مواد شیمیایی و مقداری که میتوانند انبار کنند وضع شده است.
گندزدایی آب استخر به کمک الکترولیز نمک
در سیستم کلرزن نمکی استخر، نمک خوراکی (سدیم کلرید) در آب حل میشود و با عبور آب حاوی نمک از سیستم، به کمک دستگاه الکترولیز، یون کلر (کلرین) از سدیم جدا میشود. حال در این روند، آب نمک ایجاد شده (که شوری آن در حد اشک انسان است) بخودی خود بخشی از ارگانیزم‌های مضر مانند باکتری، جلبک و ویروس‌ها را از بین میبرد و بعد کلر آزاد شده ادامه کار ضدعفونی کردن را انجام میدهد.
سیستم کلر زن نمکی بصورت چرخه‌ای کار میکند، بدین گونه که نمک به یون کلر و سدیم الکترولیز میشود و دوباره در آب به نمک تبدیل میشود و این چرخه ادامه پیدا میکند.
روش الکترولیز نمک خوراکی نسبت به سیستم UV و ازون از قیمت بسیار پایین‌تری برخوردار بوده و بدلیل طبیعی بودن روند آزادسازی کلر به آب، خطر ترکیبات شیمیایی مصنوعی حاوی کلر را ندارد و اگر باUV-C همراه شود، میتواند ترکیبات ثانویه کلر مانند کلرامین را تا 80درصد کاهش دهد.
نقاط مثبت و منفی استفاده از کلرزن نمکی برای استخر
به سبب این سیستم آب استخر حالت نمکی پیدا میکند که برای شناگران فضای راحتتری را ایجاد میکند و سیستم کلرزن نمکی نسبت به کلرزن های معمولی نیاز کمتری به سرویس دوره‌ای دارند. علاوه براین سیستم تصفیه آب کلرزن نمکی از آنجایی که یون کلر را کم کم به درون آب آزاد میکند، برخلاف روش معمولی به آب شک وارد کردن مقادیر زیاد کلر را وارد نمیکند و نیاز به انبار کردن کلر و یا روشی برای تنظیم میزان کلر مصرفی هم ندارد.
با اینکه روش کلرزن نمکی نیاز شما به قرص کلر و محلول‌های آن را از بین میبرند، و روش ایده‌ال‌تری است، اما اگر بخواهید تاثیرات بلندمدت را در نظر بگیریم، بسته به متغیرهای مختلف، سیستم نمکی هم مشکلات خود را دارد.
جدای از این نمک خاصیت خوردنگی دارد و ممکن است به برخی از تجهیزات استخر آسیب برساند و اگر استخر شما از نوع روباز باشد و آب استخر به بیرون بپاشد، میتواند سبب آسیب دیدن گیاهان، گل‌ها و برگها شود.
در آخر، شاید با خریدن یک کلرزن نمکی شما دیگر نیاز نداشته باشید که قرص نمک تهیه کنید، اما همچنان نیاز دارید که نمک بخرید و بخشی از آب و نمک که به مرور زمان تبخیر میشود را جبران کنید. از دیگر تجهیزاتی که نیاز به تعویض دارد، سلول نمکی است که باید هر 2 الی 3 سال تعویض گردد و قیمت آن بالا میباشد.
سیستم فرابنفش (UV) برای گندزدایی آب استخر
نور UV در سیستم گندزدایی فرابنفش سبب میشود زنجیره DNA پاتوژن‌های خطرناک (مانند parvum و Giardia lamblia) که کلر روی آنها تاثیر نداشته و در برابر مواد شیمیایی مقاومند، شکسته شود و این میکروارگانیزمها را غیرفعال و بیخطر کند اما نور UV توانایی کشتن و از بین بردن آنها را ندارد و تنها میتواند میکروارگانیزمها را فلج نماید.
به همین سبب ترکیب کلر و نور فرابنفش (UV-C) گندزدایی بسیارقویی و ایده‌آل ایجاد میکند زیرا نور UV غلظت کلرامین (عامل بوی آب استخر، سوزش چشم و پوست و مشکلات تنفسی) را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد از طرف دیگر از آنجایی که به تنهایی خاصیت ضدعفونی کننده ندارد کلر میتواند بدون تولید ترکیبات ثانویه زیان‌آور میکروارگانیزمها را بخوبی نابود کند و آب را کاملا تمیز نماید.
مزایای استفاده از نور فرابنفش بعنوان گندزدا
در حال حاضر نور فرابنفش برای ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی بکار میرود و آنقدر بیخطر بوده که امروزه از آن برای تصفیه آب آشامیدنی در سراسر دنیا مورد استفاده قرار میگیرد.
نور UV در هر دو شرایط آب و هوایی سرد و گرم بخوبی کار میکند و نیاز چندانی به سرویس و نگهداری ندارد. علاوه براین نور فرابنفش برای محدوده وسیعی از پاتوژن‌ها تاثیرگذار بوده که اگر با ازون (Ozone) ترکیب شود میتواند تا 99.9 درصد میکروارگانیزمها را از بین ببرد و آب استخر را کاملا بهداشتی و سالم کند.
ضدعفونی کردن آب استخر به کمک ازون (AOP)
تصفیه کننده آب استخر ازون (Ozone) تاثیرگذارترین روش برای گندزدایی آب استخر است. در این روش میکروارگانیزمها توسط O3 یا تریاتومیک اکسیژن اکسید شده و کاملا نابود میشوند و به هیچ ماده شیمیایی جهت گندزدایی نیاز ندارد.
امروزه بیش از 90درصد سیستم‌های تصفیه آب از نوع ازون است و دلیل محبوبیت زیاد آن، ترکیبات تولیدی آن میباشد زیرا ازون پس از استفاده بلافاصله به گاز اکسیژن تبدیل میشود و هیچ گونه ماده سمی و زیان‌آوری تولید نمیکند.
مزایای استفاده از تصفیه آب ازون برای آب استخر
همانطور که بالاتر گفتیم ازون پرمصرف‌ترین سیستم تصفیه آب در سراسر جهان است که صدها برابر از کلر قوی‌تر است، اما در عین حال کاملا برای محیط زیست و کسانی که از استخر استفاده میکنند امن و بیخطر میباشد.
آب استخری که با ازون ترکیب شده باشد، در واقع همان آب گاز دار است که حسش بروی پوست نرم و لطیف میباشد. ازون علاوه بر کمک به از بین بردن زنگ آهن و منگنز، از ایجاد رسوبات کلسیمی مانند آهک بروی کاشی‌ها و سطوح داخلی استخر جلوگیری میکند.
همچنین با استفاده از ازون دیگر نیاز ندارید از کلر استفاده کنید و در نتیجه، از ایجاد ترکیبات ثانویه آن (کلراین)، که سبب سوزش چشم و پوست، تنگی نفس و سفیدکردن لباس‌های شنا میشوند هم جلوگیری میکنید.
با این حال، ازون عمر کوتاهی دارد و بسته به دما تنها بین 20 تا 60 دقیقه دوام می‌آورد. حال زمانی که آب میان تجهیزات داخلی عبور میکند، با ازون ترکیب شده و هر نوع میکروارگانیزمی که با ان همراه باشد را از بین میبرد. اما تجهیزات خارجی تنها زمانی گندزدایی میشوند که آب چرخه خود را کامل کند و از تولیدکننده‌های ازون عبور کند. به همین سبب در استخرهای بزرگ و عمومی برای حفظ بهداشت نیاز است که مقدار خیلی کمی کلر اضافه کنند.
توجه: تولیدکننده‌های ازون باید هز 18 الی 24 ماه یکبار تعویض شوند.
سخن آخر: کدام شیوه بهترین روش گندزدایی است؟
درست است حفظ بهداشت و تصفیه صحیح آب استخر اهمیت بسیار بالایی دارد اما برای اینکار شما نیاز ندارید مواد شیمیایی خطرآفرین را به آب استخر وارد کنید و میتوانید باتوجه به بودجه و نوع استخر خود یکی از روش‌های یاد شده و یا ترکیب آنها را بکار ببرید تا سلامت خود و عزیزانتان را به بهترین نحو تضمین کنید.
پس اینکه کدام روش بهترین روش گندزدایی آب استخر است کاملا بستگی به خود شما دارد و تنها شما هستید که میتوانید پس از شناخت انواع سیستم گندزدایی تصمیم بگیرید کدام روش برای استخرشما ایده‌آل است.
فارسی
English